Niestety czeka nas niespotykana w historii Polski susza. Zapewne to efekt globalnych zmian klimatycznych i głupich, nie ekologicznych hydro inwestycji – osuszania bagien i mokradeł, melioracji łąk, prostowania i betonowania rzek, wycinania lasów. Tak czy siak, będzie dużo mniej deszczu. Drzewa (szczególnie niedawno posadzone) mogą takiej zmiany nie przetrwać. Namawiam Druhny i Druhów by uratować choć kilka drzew z sąsiedztwa. Wystarczy (za zgodą rodziny) zbierać do miedniczki czy dużej butli tzw. „szarą wodę” pochodzącą z łazienki (płukanie rąk i twarzy, ostatnie płukanie ręcznego prania) czy z kuchni (płukanie warzyw i owoców). Ważne, by woda nie zawierała detergentów i chemikaliów. Takiej wody uzbiera się dziennie nawet kilkanaście litrów. Przy okazji wyrzucania śmieci czy wyprowadzania siebie lub psa na spacer, bierzemy butlę i podlewamy upatrzone drzewko. Naczynie wraca do domu w drodze powrotnej ze spaceru. Zadanie proste, niezwykle pożyteczne i dodatkowo nadaje się do wpisania w sprawność harcerską: Przyrodnik/Przyjaciel przyrody/Znawca przyrody/Ekolog.

Jesteśmy świadkami niespotykanego w historii Homo sapiens ubytku bioróżnorodności, czyli zróżnicowania gatunków zamieszkujących Ziemię. Łatwo zauważyć, że w trakcie (nawet długiego) spaceru w najbliższą okolicę zamieszkania prawie nigdzie nie widać owadów. Ani trzmieli ani dużych kolorowych motyli czy błyszczących chrząszczy. Czasem bielinek kapustnik, czasem pszczoła, czasem biedronka i tyle. Na  trawnikach tylko stokrotki lub mniszki „dmuchace” (łac. Taraxacum). Gdyby zapytać dziadków i babcie, przedstawicieli starszego pokolenia, opowiedzą o przydomowych wonnych łąkach i miedzach z bogactwem ziół, dzikich kwiatów i bajecznymi stadami owadów liczonych na miriady. Będą wspominać jak łąki kipiały bogactwem kolorowego życia, uwodziły zapachem  i szumiały od owadzich dźwięków.

Czy my harcerze możemy coś zmienić?  Oczywiście, wszak harcerki  i harcerze miłują przyrodę! Namawiam do założenia – szczególnie w obszarach miejskich i podmiejskich – paśników i hotelików dla owadów.

Paśniki to mniejsze lub większe powierzchnie na których posadzimy i zasiejemy rośliny miododajne. Najmniejszą będzie doniczka z jakąkolwiek kwitnącą rośliną kwiatową umieszczona na balkonie. Im bardziej pachnąca i im bardziej kolorowa tym łatwiej będzie ją znaleźć przez motyle czy pszczele lub trzmielowe skautki (czyli zwiadowczynie).

Ambitni zaplanują kampanię pomocy, zbiorą środki finansowe na zakup sadzonek lub nasion  i wykonają na balkonie (albo w ogródku) wielopoziomowe skrzynki z mozaiką roślin nektarodajnych. Gatunki sprawdzone przez „EKOSKOP” na naszym prywatnym balkonie i w ogródku Podkarpackiego Centrum Edukacji Ekologicznej w Rzeszowie. Motyle i pszczołowate kochają takie rośliny jak: budleja, macierzanka, melisa, lawenda, wrzos, aster, kocimiętka, mięta, pierwiosnek, rozchodnik, róża, słonecznik, winobluszcz, nagietek, nasturcja, pięciornik, szałwia, werbena, zawilec. Część z tych roślin to smaczne zioła ale oczywiście aby były one atrakcyjne dla pszczół musimy powstrzymać się od ich zjedzenia i pozwolić im zakwitnąć!

Hoteliki zrobić łatwo…. kopalnią wiedzy jest Internet!

To wiosenne, dające satysfakcje i naprawdę niezwykle pożyteczne działania. Ważne że dodatkowo nadają się do wpisania w sprawność harcerską: Przyrodnik/Przyjaciel przyrody/Znawca przyrody/Ekolog. 

Nasza Staruszka Ziemia wymaga opieki, dlatego Harcerski Klub Ekologiczny HKE 21 namawia – nawet najmniejszy (więc jednoosobowy) harcerski patrol, by z okazji święta ochrony środowiska wybrać się na spacer  w niedaleką, ale dziką przyrodę – pobliski lasek, krzaki, brzeg rzeczki, śródpolną łąkę z workiem na odpady (+jednorazową rękawiczką). Organizujemy HIMSŚ, czyli Harcerskie Indywidualne Małe Sprzątanie Świata. Do worka zbieramy szklane butelki, aluminiowe i stalowe puszki, wszelkie plastikowe opakowania i reklamówki. Zebrane odpady wrzucamy do osiedlowego śmietnika i świętujemy. Przyroda czystsza, satysfakcja zapewniona, bo plastikowa butelka PET w lesie może leżeć 400 lat! Acha. Te działania można jeszcze wpisać w realizacje harcerskiej sprawności harcerskiej sprawności.

Zarząd HKE21 mieszka na ul. Strzelniczej. 500 metrów dalej jest sklep. W drodze po śmietankę do truskawek mija się łany kwitnących stokrotek, babki lancetowatej, rumianków i mniszków – co najmniej 5 000 kwiatów. Wszystkie z nektarem i pyłkiem, ale nie widać obok nich motyli, trzmieli i pszczół – owadzia pustynia. Bez pszczół i innych zapylaczy nie będzie 90 % owoców i warzyw w tym tak lubianych przez wszystkich truskawek.

W 2015 roku w okolicy powstał hotelik dla owadów. Przez 5 lat był niezamieszkały, aż do teraz. Pojawiły się w nim 2 pszczoły samotnice, chyba murarki, lecz dwie pszczoły to za mało.

W 2016 roku instruktorzy 9 RwDH i ekolodzy ze Stowarzyszenia „EKOSKOP” odkryli i udokumentowali w Rzeszowie na ul. Potokowej (GPS N: 50.0309 W: 21.9444) stanowisko kilkudziesięciu chronionych prawem storczyków – kukułki szerokolistnej (Dactylorhiza majalis). Zawiadomiono władze i naukowców. Dr. Paweł Wolański z Uniwersytetu Rzeszowskiego napisał: „To kukułka szerokolistna. Storczyk objęty są w Polsce ochroną. Każde stanowisko tych roślin jest bardzo cenne. Wszystkie wyróżniają się tzw. wąską skalą ekologiczną, nawet niezauważalna interwencja człowieka zmieniająca tylko nieznacznie siedlisko powoduje ich ustępowanie. Storczyki mają bardzo „pod górkę”. Nasiona niewielkich rozmiarów nie posiadają prawie wcale materiału zapasowego, co znacznie utrudnia ich utrzymanie się w pierwszym krytycznym dla nich okresie po wykiełkowaniu. Wszystkie storczyki współżyją symbiotycznie z grzybami. Storczyk zakwita dopiero po 8 latach po wykiełkowaniu.” Władze milczały.

23 maja 2020 roku wizja lokalna patrolu HKE21 Hufca ZHP Rzeszów potwierdziła, że teren storczykowej łąki został odkrzaczony i wykoszony. Znaleziono tylko 6 kwitnących storczyków. O sprawie napisała Gazeta Wyborcza. Padały wspólne sugestie, że  łatwe i niekosztowne działania pozwolą uratować ciekawą łąkę z chronionymi roślinami – powód do dumy dla Rzeszowa, bo to prawdopodobnie jedyne miasto w Europie z dzikimi storczykami. 13 czerwca 2020 roku rowerowy patrol HKE21 z przykrością stwierdził, że na storczykowej łące ktoś wysypał gruz, niszcząc tym samym unikatowe okazy kukułki szerokolistnej.

W sobotę 1 sierpnia w 76 rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, rzeszowscy harcerze z 9 Rzeszowskiej Drużyny Wędrowniczej, 51 Drużyny Harcerek „Żuawi” im. Signi 1863 oraz 100 Rzeszowskiej Drużyny Harcerskiej i jeden zuch z 16 Gromady Zuchowej „Tropiciele tajemnic” i instruktorzy i przyjaciele Harcerskiego Klubu Ekologicznego 21 posprzątali rezerwat „Lisia Góry” i tak zamanifestowali swoja miłość do Ojczyzny. Brzmi górnolotnie, ale tak właśnie jest XXI wieku.

Przewodniczący HKE hm. Mirosław Ruszała tak wspomina swoje początki ze sprzątaniem świata: „Moje harcerskie sprzątanie przyrody zaczęło się jeszcze w czasach „komuny” gdy czasem zbieraliśmy zbyt denerwujące nas, śmieci na szlakach w Bieszczadach. Tak było w Klubie EMKATEKAWKA przy Kręgu instruktorskim „HAESPEESIK” gdy w 1975 przeszliśmy całe Bieszczady dźwigając na plecach namioty, materace, sprzęt biwakowy i prowiant. Wspaniałe czasy młodości, wspaniali przyjaciele i instruktorzy: Ania, Lilka, Gosieńka, Zbynek (dzisiaj świetny lekarz), Krzyś „Christoforos” (potem Naczelnik ZHP), Władeczek (teraz Radny Powiatu Przemyskiego), Wiesiek – teraz siwobrody sędzia.

A potem w 1994 Mira Stanisławska Meysztowicz, Polka z Australii, odpaliła „Sprzątanie Świata POLSKA”. I już w 1996 nasz Harcerski Klub Ekologiczny HKE 21 przy 9 RwDH współorganizował (za pieniądze MB Rzeszów) mój koncert „Zamień śmieci na rol’and’rolla”. Za 10 butelek PET byłes na koncercie „PERFECT” i „HEY”.

Od tamtego czasu, co roku, albo sama „9”-tak albo HKE 21 albo harcerze Hufca ZHP Rzeszów z wodniakami 23 HDW (kajakami z wody) sprzątali rzeszowski zalew i rezerwat „Lisa Góra”. 6 lat temu Mira podziękowała EkoNautom z Rzeszowa pięknym dębem.„

W tym roku akcja sprzątania również zaczęła się apelem pod dębem „EkoNautów”, potem patrole zebrały 1200 litrów śmieci które sprawnie odebrał umówiony samochód MPGK, a następnie odbyła się EkoOlimpiada wygrana przez 100 RwDH – ekologiczne nagrody ufundował „EKOSKOP” i 51 DH, a najmłodsza Julcia z Norwegii lat 6 otrzymała supermonetę 1 ECO. Było fajnie, słonecznie i bardzo zielono.

Po całej akcji harcerzy dh Mirek napisał do Miry (na Antypody – czyli koniec świata) krótkiego e-maila… i przyszła odpowiedź!

„Dziękuję Mirku za zdjęcie i wiadomość.
Brawo. Jesteście dzielni. Smutno ze tyle śmieci. Niektórzy ludzie ciągle nie zdają sobie sprawę ze śmiecąc w przyrodzie robią sobie krzywdę.
Ale jestem pewna ze ci młodzi harcerze zachowują się odpowiedzialnie. Bardzo im dziękuję. Dąb piękny i niech rośnie zdrowo. Po raz pierwszy od kiedy rozpoczęłam akcje Sprzątanie Świata – Polska nie będę osobiście jej organizować i uczestniczyć. Fundacja Nasza Ziemia działa co mnie cieszy. Takie teraz mamy czasy… Australia jest zamknięta…
Życzę dużo zdrowia i pozdrawiam serdecznie,
Mira”

Od 8 do 16 sierpniaHarcerski Klub Ekologiczny 21 wraz z 9 Rzeszowska Drużyna Wędrownicza uczestniczyli w obozie wędrownym, podczas którego spłynęli kajakami po rzece Kurtyni. W ramach działalności klub harcerze dbali o ekologiczne biwakowanie, poznawali dziką roślinność, dzięki zajęciom prowadzonym przez przewodniczącego klubu hm. Mirka Ruszałę HO i pwd. Kasie Ruszałę prezes stowarzyszenia EKOSKOP. Prowadzona była także ciągła akcje sprzątania rzeki, w ramach której codziennie wyznaczona ekipa zbierała śmieci napotkane na trasie oraz na obozowiskach. Uczestnicy obozu odwiedzili rezerwat przyrody „Zakręt” oraz „Dolna Krutynia”, a także zobaczyli kilka pomników przyrody w pobliżu rzeki i zachwycili się piękną lipową aleją.

Harcerski Klub Ekologiczny 21 działający w Hufcu ZHP Rzeszów ma przyjemność sprosić na wykład pani Magdaleny Berezowskiej-Niedźwiedź, pod tytułem: „Zielone Płuca Rzeszowa – co mieszkańcy mogą zrobić, by chronić drzewa”. W wykładzie można uczestniczyć stacjonarnie lub zdalnie – więcej informacji na plakacie obok.

Dzisiaj – 18 września przypada finał 27 Akcji Sprzątania Świata POLSKA, w której harcerze zawsze brali udział. Zapraszamy na wywiad w Polskim Radiu Rzeszów z przewodniczącym HKE 21 hm. Mirosławem Ruszałą, aby posłuchaj kliknij tutaj.

Dodatkowo konkursowa zagadka: na fotografii obok z 19.08.2014 roku jedna z harcerek Hufca ZHP Rzeszów – kto zgadnie pierwszy otrzyma unikalną monetę 1 EKO.

Ekipa Harcerskiego Klubu Ekologicznego ma swój niebagatelny udział w realizacji dwóch filmików „o śmieciach”. Zachęcamy do obejrzenia ich i pokazania ich Waszym zuchom, harcerkom i harcerzom, np. podczas zbiórek online:

• dla zuchów „Segreguje, bo warto” nr 1 pod linkiem  https://youtu.be/5kBUELdtK-U opowiadający (częściowo w konwencji bajkowej) o tym jak segregować odpady
• dla harcerzy „Segreguje, bo warto” nr 2 pod linkiem  https://youtu.be/22QH_EVwgO4 pokazujący (ciągle występujący) problemu małych dzikich składowisk śmieci.